Tutorial Freeplane How-to nl

• De laatste stabiele versie van Freeplane is versie 1.3. Hierin zijn de Nederlandse menu's en de handleiding van Freeplane 1.3 zijn vertaald uit het Engels en zo nodig aangevuld. Download deze versie [1], tenzij je niet kunt wachten met het toepassen van de nieuwe mogelijkheden van Freeplane.

• Op dit moment wordt een nieuwe versie van Freeplane, Freeplane 1.2.3, ontwikkeld en getest. De nieuwe mogelijkheden zijn te bekijken in de handleiding hieronder en door het downloaden en gebruiken van een testversie. Deze pagina helpt je op weg. (De Nederlandse handleiding loopt voor FP 1.2 voor op de Engelse. De handleiding hieronder, op Internet loopt voor op de handleiding die bij het programma wordt gedownload).

• Voor een inleiding in wat mindmaps zijn en voorbeelden van mindmaps, ga naar de Gallerij met voorbeelden.

Handleiding 1.2

Handleiding

Er zijn twee manieren om de handleiding te raadplegen. Als je Freeplane 1.2 hebt geïnstalleerd dan bevindt de handleiding zich onder de Help toets. De handleiding is ook via deze wiki te openen. Klik hiervoor onder het plaatje hiernaast op de link "Handleiding".

De handleiding bestaat uit drie delen:

• Het eerste deel beschrijft hoe Freeplane op je computer geplaatst moet worden en kan worden ingesteld voor specifieke wensen.
• Het tweede deel beschrijft wat Freeplane is, definieert de belangrijkste begrippen en geeft voorbeelden van de functionaliteit.
• Het derde deel beschrijft hoe je Freeplane gebruikt, van het selecteren van knopen tot het publiceren van een mindmap op Internet.

Bekijk eerst de instructievideo's:

• Instructie voor de beginnende gebruiker. Deze video behandelt alleen het bekijken van mindmaps.
• Instructie voor de beginnende maker van mindmaps. Deze instructie behandelt de basisbehandeling van knopen.

Ga dan naar de "leeswijzer" in de handleiding, onder "Hoe is Freeplane ingericht".

Downloaden en installeren

Downloaden

De laatst geteste volledige Nederlandse ontwikkelversie is Freeplanen 1.2.3_01. Deze is hier te downloaden.

De laatst beschikbare ontwikkelversie van Freeplane 1.2.X is hier te downloaden. Voor de Windows versie, kies Freeplane-Setup-1.2......exe
Voor de meest actuele Nederlandse handleiding, zie hierboven op deze pagina. Houd er wel rekening mee dat de software ontwikkelaars zonder waarschuwing veranderingen kunnen aanbrengen waardoor sommige delen misschien niet meer werken.

Installeren Nederlandse spellingcontrole

De Nederlandstalige spellingcontrole wordt niet automatisch geïnstalleerd. Dit moet je dus altijd zelf doen. In de handleiding staat hoe.

Installeren: Klikken om te selecteren

Standaard selecteert Freeplane een knoop als de muiscursor zich boven de knoop bevindt. Als je dit niet handig vindt, kun je via Instellingen > Gedrag instellen dat één maal met de linker muistoets klikken leidt tot selectie.

Installeren: Automatische takkleur uitzetten

Freeplane gebruikt het bestand standaard.mm om de kleur van de takken, knopen en ander kenmerken van de nieuwe mindmap te bepalen. In standaard.mm is vastgelegd dat elke nieuwe tak automatische een andere kleur krijgt. Om dit te veranderen in standaard.mm, doe het volgende:

• open een nieuwe (standaard) mindmap;
• Haal in het opmaakpaneel het vinkje weg bij Automatische takkleur;
• Kies Bestand > Opslaan als
• De bovenste regel van het scherm dat opent is een afrolmenu. Kies hier de optie Door de gebruiker gedefinieerde mindmapstijlen
• Vul bij file name in: standaard.mm
• Druk op <Save>
  

De volgende keer dat je een nieuwe mindmap maakt zullen de takken geen kleur hebben. Wat je ook zou kunnen doen is de bovenstaande, aangepaste mindmap onder een andere naam dan standaard te bewaren (bijvoorbeeld: mijnstandaard.mm). Freeplane gebruikt dit bestand als standaard indien je Bestand > Nieuwe mindmap met stijl kiest, en onder Gebruikerstijlen mijnstandaard kiest.

Installeren: F3-toets voor Bewerken knooptekst in hulpvenster

Het kan handig zijn om sneltoets F3 toe te wijzen aan de functie Bewerken knooptekst in hulpvenster. De beschrijving hoe dit moet staat in de Handleiding.

Filteren

Om onderwerpen in de handleiding te te vinden is het handig om het filter te gebruiken. Deze instructiefilm illustreert het gebruik van filters. (toevoegen)

Een mindmap maken

Bij Freeplane wordt elk onderwerp een knoop genoemd. Er is één basisknoop die de vorm heeft van een ovaal. Uit de basisknoop komen lijnen (takken) die een reeks van knopen verbinden die een ouder-kind relatie hebben.

De (tekst)velden van Freeplane

Nieuw in Freeplane 1.2 is dat de inhoud van een onderwerp (knoop) is onder te verdelen in vier presentatievelden: basistekst, bijlagetekst, attributenlijst en notitietekst. Het veld voor de basistekst wordt meestal gebruikt als een soort titel en bevat dan één of enkele trefwoorden, pictogrammen, een plaatje en/of een hyperlink. Een belangrijk verschil met de andere velden is dat de basistekst altijd wordt getoond; voor de andere tekstvelden kan worden ingesteld dat hun inhoud alleen zichtbaar is als het onderwerp is geselecteerd. De basistekst kan bovendien, naar keuze, worden omlijnd. Het veld voor de bijlagetekst wordt vaak gebruikt voor meer uitgebreide tekstinhoud, zoals een toelichting van het onderwerp. De attributenlijst wordt getoond als een tabel met twee kolommen. In de eerste kolom staat de naam van het attribuut en in de tweede kolom zijn waarde. Het veld notitietekst is van oorsprong bedoeld voor het presenteren van een document in een afzonderlijk, schermbreed venster. In de voorbeelden hieronder zullen we het notitieveld gebruiken als een tweede bijlageveld, voor het presenteren van voorbeelden van het onderwerp. Het veld van de basistekst kan in plaats van tekst ook een formule bevatten. Deze begint, net als bij een spreadsheet, met “=” en wordt automatisch uitgerekend. En verder kan een tijdstip worden opgegeven waarop een signalering moet worden gegeven (agendafunctie).

Tekst invoeren en opmaken

Een belangrijke vernieuwing in Freeplane 1.2 is het gemak waarmee basistekst kan worden ingevoerd en opgemaakt.

• In de eerdere versie moest je van bewerkingsvenster veranderen om de tekst gedetailleerd te kunnen opmaken (schuin, vet,..). Nu kan dit in hetzelfde venster. Er is wel een tweede, zogenaamd hulpvenster waarin meer ondersteuning wordt geboden bij het bewerken.
• De basistekst is vooral bedoeld voor korte teksten. Er is een optie waarmee ook uitgebreidere teksten kunnen worden getoond. Bovendien kan worden ingesteld dat deze uitgebreidere teksten (bijlage en notities) alleen worden getoond als de muiscursor zich boven de knoop bevindt.

Het opmaakpaneel tonen

Freeplane biedt vele mogelijkheden om kleuren, vormen en groottes van knopen en takken in te kunnen stellen. Nieuw in Freeplane 1.2 is het gebruik van een Opmaakpaneel waarin alle in te stellen elementen van een knoop/tak bij elkaar staan. Het opmaakpaneel wordt getoond door Beeld > Opmaakpaneel te kiezen. Het opmaakpaneel toont de actuele inhoud van de geselecteerde knoop. Elke verandering die wordt aangebracht, is direkt te zien in de knoop of de tak van de geselecteerde knoop.

Stijlen

Nieuw in Freeplane 1.2 is het gebruik van stijlen. Een stijl is een combinatie van kenmerken voor het opmaken van een knoop/tak die eenmaal wordt gedefinieerd en onder een bepaalde naam in een lijst met stijlen wordt opgeslagen. Om een knoop een bepaalde opmaakstijl te geven selecteer je eerst de knoop en kies je vervolgen een van de opgeslagen stijlen.
Vaak wil je knopen met hetzelfde type inhoud dezelfde opmaakstijl geven. Dit kun je handmatig doen door de knoop te selecteren en de betreffende opmaakstijl te kiezen. Je kunt het ook automatisch doen op basis van de afstand van de knoop tot de basisknoop. In Freeplane is dit uitgebreid tot de inhoud van de knoop, inclusief de gebruikte pictogrammen. Zie de handleiding voor "Conditionele knoopstijlen".

Voorbeeld: Simulatie Automatische knoopniveaustijl

Als eerste voorbeeld gaan we nu met het nieuwe mechanisme voor conditionele stijlen het bovengenoemde mechanisme uit FP 1.1 maken.

< uitbreiden > N.B. De Automatische knoopniveaustijl kan in Freeplane 1.2 ook zonder conditionele stijl worden ingesteld, zoals bij Freeplane 1.1.

Voorbeeld: ConceptMap

Bij FP 1.2 wordt de standaardstijl ConceptMap geleverd waarin met behulp van conditionele stijlen een hiërarchische structuur van concepten en relaties tussen concepten kan worden vormgegeven. De relaties hebben hierbij steeds dezelfde opmaak, de opmaakstijl Verbindingslijn. De concepten krijgen afhankelijk van hun hiërarchische niveau de opmaak volgens stijl Onderwerp, Deelonderwerpen Deeldeelonderwerp. Om dit te zien:

• kies Bestand > Openen mindmap met stijl...
• kies in het venster dat opent: Standaard mindmap stijlen
• kies in de bestandenlijst: ConceptMap

Open nu een aantal knopen zoals in de figuur hieronder.



Bekijk vervolgens welke conditionele stijlen zijn gedefinieerd om de mindmap op te maken:

• kies Stijlen > Beheren conditionele stijlen

Er opent dan een venster waarin 4 regels staan die de stijl definiëren. Zie opnieuw de figuur. De eerste regel definieert dat elke oneven knoop de knoopstijl "verbinding" krijgt. De tweede regel definieert dat elke knoop op niveau 2 de stijl "Onderwerp" krijgt. De derde regel definieert dat elke knoop op niveau 4 de stijl "Deelonderwerp" krijgt. De vierde regel definieert dat elke knoop op niveau 6 de stijl "Deeldeelonderwerp" krijgt. Het resultaat is zoals getoond in de voorbeeldmindmap in de figuur.

Conditional style stop function

you can think about conditional styles like on filter rules of email client: if the condition is true, all formatting elements from the style are applied to the node. Style does not have to format everything, for instance node color or font size If the stop is not checked, the formatting not defined by one style can still come from other styles referenced below. If the stop is checked, no other conditions are checked and no additional formatting is applied.

templates

text template/formats as well as node numbering is available in the style panel. The templates contain the formats defined in <userdir>formats.xml which can be edited with a text formatter.

For date formats please use the syntax of [http://download.oracle.com/javase/1.5.0/docs/api/java/text/SimpleDateFormat.html SimpleDateFormat], for all others use [http://download.oracle.com/javase/1.5.0/docs/api/java/util/Formatter.html Formatter].

Scripts

De toepassing van scripts is nog in het Engels.

Formules

De toepassing van formules is nog in het Engels.

Pictogram

Pictogrammen kunnen worden gevonden op Internet. Je kunt een pictogram zelf maken met een tekenprogramma. Ook is het mogelijk van ee foto een pictogram te maken.

Van foto naar pictogram

Een pictogram is een klein, vierkant plaatje van meestal 16x 16, 32x32 of 48x48 pixels. Om van een foto een pictogram te maken heb je een programma zoals gimp nodig. Ga als volgt te werk:
1. Kies de inhoud die in het pictogram moet komen :

• laad de foto in gimp;
• selecteer een vierkant met Gereedschap>Selecteer rechthoek;
• wis alles wat buiten de rechthoek valt met Afbeelding > Bijsnijden tot selectie;

2.Verklein tot het gewenste pictogramformaat:

• kies Afbeelding > Afbeelding schalen;
• vul de breedte en hoogte in, bijvoorbeeld 16 beeldpunten;
• kies onder kwaliteit, interpolatie: lanczos3
• bewaar het resultaat als jouwpicgtogram.png

Pictogram toevoegen aan Freeplane

Om een pictogram toe te voegen aan de pictogrammenbalk van Freeplane:

• Ga naar de freeplane handleiding en navigeer in de handleiding naar Installeren > Pictogram toevoegen.
• maak de map icons zoals daar beschreven;
• plaats jouwpictogram.png in deze map.